سامانه پدافندی برد بلند باور ۳۷۳، یک سامانه پدافندی ایرانی است که برای مقابله با تهدیدات هوایی مدرن، مانند جنگنده‌های رادارگریز، بمب‌افکن‌ها، موشک‌های کروز و بالستیک طراحی شده است. این سامانه، که به عنوان جایگزین بومی برای سامانه‌های اس-۳۰۰ معرفی شده، توانایی‌های پیشرفته‌ای در شناسایی، ردیابی و انهدام اهداف هوایی دارد.
ایران از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد، به منظور تقویت پدافند هوایی خود، تصمیم به خرید سامانه‌های خارجی گرفت. چندین سفارش، از جمله سامانه S-300 PMU 2، ثبت شد. اما به دلیل بدعهدی طرف روسی، فشارهای مستقیم و غیرمستقیم، و تحریم‌ها، این فرآیند با مشکلاتی روبرو شد. پس از تحویل سامانه روسی، دکترین نظامی ایران به سمت تولید یک سامانه پدافندی بومی سوق پیدا کرد. نتیجه این تلاش‌ها، آموزش‌ها، خریدهای خارجی و غیره، منجر به تولید انواع رادارها و موشک‌های پدافندی و در نهایت، سامانه پدافند هوایی برد بلند باور-۳۷۳ شد.
به وضوح، شباهت‌هایی بین دو سامانه S-300 PMU 2 و باور-۳۷۳ در زمینه‌های مختلف دیده می‌شود که نشان‌دهنده الهام‌گیری و بهره‌گیری متخصصان ایرانی از این سامانه روسی در طراحی است.
ساختار یک گردان سامانه پدافند هوایی برد بلند باور ۳۷۳ شامل موارد زیر است:
- رادار کشف و شناسایی اهداف
- رادار رهگیر
- مرکز فرماندهی و کنترل آتش
- شش آتش بار
اینفوگرافی سامانه باور ۳۷۳ به شرح زیر است:
- موشک‌های صیاد ۴:
- هدایت: فعال و نیمه‌فعال
- سطوح کنترلی: ترکیبی
- قابلیت ضد بالستیک
- برد حداکثری: ۲۰۰ کیلومتر
- حداکثر ارتفاع درگیری: ۲۷ کیلومتر
- رادار جستجو:
- چندمنظوره: هشدار موشکی، کشف و ردیابی اهداف
- اسکن ارتفاع پایین
- رهگیری و اسکن همزمان (TWS)
- آرایه فازی فعال
- برد کشف: ۳۰۰ کیلومتر
- شناسایی بیش از ۱۰۰ هدف
- رادار معراج ۴:
- هشدار زودهنگام برد بلند و موشک‌های بالستیک
- فعال، آرایه فازی سه‌بعدی
- برد کشف موشک‌های بالستیک: ۱۲۰۰ کیلومتر
- قابلیت رهگیری ۳۰۰ هدف
- رهگیری همزمان: ۱۰۰ هدف
- برد حداکثری: ۴۵۰ کیلومتر
- رادار کنترل آتش:
- آرایه فازی فعال
- ارتفاع کشف: ۶۵ کیلومتر
- برد رهگیری: ۲۶۰ کیلومتر
- قابلیت رهگیری بیش از ۳۰۰ هدف
- رهگیری همزمان: ۶۰ هدف
- درگیری همزمان: ۶ هدف
- پرتابگر صیاد ۴:
- پرتاب چندمنظوره
- شلیک عمودی داغ
- تعداد پرتابگرها: ۶
- مجموع موشک‌ها: ۲۴ موشک
دو تصویر بالا مربوط به آزمایش موشک صیاد ۴ توسط سامانه باور-۳۷۳ است.
- تاریخ طراحی: شهریور ۱۳۹۳
- سازنده: وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران
- تاریخ تولید: ۱۳۹۸
- کلاهک: سوخت جامد مرکب
- مکانیزم انفجار: مجاورتی و برخورد مستقیم
- سقف پرواز: ۲۷ کیلومتر (۸۸۰۰۰ پا)
- سرعت: ۶ تا ۸ ماخ
- سکوی پرتاب: سامانه موشکی باور ۳۷۳
- برد: ۲۰۰ کیلومتر
توجه: مشخصات ذکر شده احتمالی است.
موشک صیاد ۴B:
- در این آزمایش، هدف دور ایستا در فاصله‌ای بیش از ۴۵۰ کیلومتر توسط رادار ارتقا یافته سامانه باور ۳۷۳ شناسایی شد. سپس در فاصله حدود ۴۰۵ کیلومتری ردیابی و در فاصله‌ای بیش از ۳۰۰ کیلومتر با موفقیت مورد اصابت و نابودی قرار گرفت.
- موشک دوربرد صیاد 4B از سوخت جامد مرکب بهره می‌برد و برای اولین بار به طور کامل مورد ارزیابی عملیاتی قرار گرفت.
- برد موشک این سامانه از ۲۰۰ به ۳۰۰ کیلومتر و ارتفاع درگیری آن از ۲۷ به ۳۲ کیلومتر افزایش یافته است.
رادار معراج-۴ یک رادار سه‌بعدی برد بلند با آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) است که از ۴۰ ردیف موج‌بر تشکیل شده است. تحقیق، توسعه و تولید این رادار در صنایع الکترونیک شیراز انجام شده است. معراج-۴ قادر است تا ۳۰۰ هدف را به‌طور همزمان ردیابی کند.
- برد حداکثری: ۴۵۰ کیلومتر
- حداکثر ارتفاع شناسایی: ۱۳۰ کیلومتر
- حداکثر برد برای اهداف بالستیک: ۱۲۰۰ کیلومتر
رادار درگیری این سامانه، که توسط صنایع الکترونیک شیراز ساخته شده، از نوع آرایه اسکن الکترونیکی فعال (AESA) با قابلیت کاهش احتمال رهگیری (LPI) است.
- مشخصات:
- برد شناسایی: ۳۲۰ کیلومتر
- حداکثر ارتفاع شناسایی: ۶۵ کیلومتر
- قابلیت شناسایی: تا ۳۰۰ هدف به طور همزمان
- قابلیت ردیابی: تا ۶۰ هدف
- درگیری همزمان: با ۶ هدف
- هدایت همزمان دو موشک به یک هدف
رادار حافظ، یک رادار جستجوگر آرایه فازی فعال سه‌بعدی با برد متوسط است که در سامانه پدافند هوایی مرصاد استفاده می‌شود. این رادار قادر است انواع پرنده‌های مهاجم، از جمله جنگنده‌ها، پهپادها و موشک‌های کروز را در ارتفاع پست و متوسط شناسایی کرده و موقعیت دقیق آن‌ها را در سه بعد (برد، زاویه سمت و زاویه ارتفاع) به رادار کنترل آتش ارائه دهد. رادار حافظ می‌تواند پرتو را در دو بعد سمت و ارتفاع به صورت الکترونیکی و در زمان بسیار کوتاه اسکن کند، اهداف را از فاصله ۲۵۰ کیلومتری شناسایی کرده و همزمان با جستجوی اهداف، ۱۰۰ هدف را ردیابی و اطلاعات آن‌ها را به طور مداوم به‌روزرسانی کند.
- شناسایی موشک‌های ضد رادار (ARM) از دیگر قابلیت‌های این رادار است.
- این رادار کاملاً تاکتیکی و دارای مداومت ۲۴ ساعته است و در مدت زمان کوتاهی قابل گسترش و آماده‌سازی برای عملیات است. همچنین، از تکنیک‌های پیشرفته ضد جنگ الکترونیک بهره می‌برد و در محیط‌های جنگ الکترونیک و شرایط آب و هوایی مختلف عملکرد مناسبی دارد.
رادار علیم (ALIM)، یکی از رادارهای سامانه باور-۳۷۳، راداری غیرفعال است. رادارهای غیرفعال برای مقابله با جنگ الکترونیک و افزایش برد شناسایی اهداف پنهان‌کار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- این سیستم‌ها به صورت غیرفعال، امواج سه‌بعدی منتشر شده از سامانه‌های هواگردها، مانند امواج تشخیص خودی از غیرخودی (IFF) و امواج سامانه‌های ناوبری هواپیما (GPS) را ردیابی می‌کنند.
- در صورت ایجاد اختلال در ردیابی توسط سایر رادارها، سیستم‌های غیرفعال می‌توانند:
- ردیابی دقیق هواگرد متخاصم یا کمک به ردیابی آن را انجام دهند.
- منبع اختلال را شناسایی کرده و امکان حمله و حذف آن را فراهم کنند.
خودروی تاکتیکی ظفر، که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران ساخته شده، در دهه ۹۰ شمسی رونمایی شد. این کامیون به عنوان حامل رادارها و تجهیزات فرماندهی و کنترل سامانه باور-۳۷۳ مورد استفاده قرار می‌گیرد و در آزمایش‌های اخیر این سامانه، به عنوان حامل دو پرتابگر نیز به کار گرفته شده است.
- موتور: موتور دیزلی توربوشارژ با توان ۴۰۰ اسب بخار.
- سیستم انتقال قدرت: چهار محور محرک و دو محور فرمان‌پذیر.
- توان عملیاتی: حمل ۲۴ تن بار.
خودروی تاکتیکی سنگین ذوالجناح، یک کامیون ۱۰×۱۰ است که همانند ظفر، از شاسی MAZ-537 بهره می‌برد. ظرفیت باربری دقیق آن اعلام نشده، اما با توجه به تغییرات شاسی و اضافه شدن یک محور، انتظار می‌رود توان حمل بار بیشتری نسبت به ظفر داشته باشد.
- یکی از ویژگی‌های مهم ذوالجناح، قابلیت کنترل محور انتهایی است که امکان مانور بهتر در شرایط دشوار را فراهم می‌کند.
- این کامیون به عنوان حامل پرتابگر موشک صیاد-۴ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- به دلیل پیچیدگی‌های فنی بیشتر، هزینه تولید ذوالجناح نسبت به ظفر بالاتر است.
پرتابگر صیاد-۴، یکی از اجزای سامانه باور-۳۷۳، برخلاف مدل‌های روسی با لوله‌های استوانه‌ای، مشابه پرتابگرهای سامانه پاتریوت طراحی شده است. هر خودروی ذوالجناح قادر به حمل چهار پرتابگر صیاد-۴ است.
آخرین تحول در سامانه پدافندی باور-۳۷۳، ادغام آن با سامانه اس-۳۰۰ است.
- در رزمایش اقتدار پدافند هوایی ارتش، سامانه‌های باور-۳۷۳ و اس-۳۰۰ به طور همزمان و هماهنگ، با شلیک موشک، هدف متخاصم را منهدم کردند. این عملیات پس از شناسایی هدف توسط شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور و واگذاری آن به این دو سامانه انجام شد. (تسنیم)
- در این ویدئو، برای اولین بار (به صورت رسمی)، باز شدن آنتن CW دکل‌سوار تلار باور-۳۷۳ مشاهده شد.
- رادار جستجو و کشف سامانه پدافندی S-300 PMU2 نیز در ویدئو قابل مشاهده است.
- در این ویدئو، پرتابگر سامانه اس-۳۰۰ در کنار سامانه باور-۳۷۳ دیده می‌شود. اجزای سامانه باور-۳۷۳، شامل رادار کنترل آتش و احتمالاً واحد فرماندهی، نیز قابل مشاهده هستند.
نویسنده : Saman.T.R
میز نظامی زاویه دید
