جنگ اوکراین و تحولات آن یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر به شمار می‌رود که نه‌تنها امنیت منطقه‌ای، بلکه اقتصاد جهانی و سیاست‌های بین‌المللی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. این درگیری موجب شده بسیاری از تحلیلگران و مردم در سراسر جهان این سوال را مطرح کنند که چه کسی مقصر اصلی این جنگ است؟ آیا تصمیمات ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، باعث آغاز این بحران شد، یا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، با اقدامات خود به این تنش‌ها دامن زد؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به ابعاد مختلف تاریخی، سیاسی و ژئوپلیتیکی این جنگ نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم.
ریشه‌های تاریخی این درگیری را باید در روابط دیرینه روسیه و اوکراین جست‌وجو کرد. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اوکراین به‌عنوان یک کشور مستقل مسیر خود را از روسیه جدا کرد، اما مسکو همواره اوکراین را بخشی از حوزه نفوذ خود می‌دانست. از سوی دیگر، دولت‌های اوکراین طی سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا به اتحادیه اروپا و ناتو نزدیک شوند، اقدامی که مسکو آن را تهدیدی مستقیم علیه امنیت ملی خود می‌داند. در همین راستا، روسیه در سال ۲۰۱۴ با الحاق کریمه به خاک خود، نشان داد که آماده است از قدرت نظامی برای حفظ نفوذ خود استفاده کند.
ولادیمیر پوتین همواره استراتژی تهاجمی در قبال اوکراین داشته است. از حمایت از جدایی‌طلبان شرق اوکراین گرفته تا حمله نظامی گسترده در سال ۲۰۲۲، پوتین اقدامات بحث‌برانگیزی را در این جنگ انجام داده است. او معتقد است که اوکراین بخشی از هویت تاریخی و فرهنگی روسیه است و نباید به یک پایگاه غربی تبدیل شود. از سوی دیگر، یکی از مهم‌ترین استدلال‌های پوتین برای حمله به اوکراین، جلوگیری از گسترش ناتو به مرزهای روسیه و مقابله با تهدیدهای احتمالی از سوی غرب بوده است.
اما نقش زلنسکی در تشدید این بحران چه بوده است؟ برخی تحلیلگران معتقدند که سیاست‌های قاطع و غرب‌گرایانه زلنسکی، به‌ویژه تلاش برای پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا، باعث تحریک روسیه شد. زلنسکی از زمان روی کار آمدن، همواره بر استقلال اوکراین و قطع وابستگی به روسیه تأکید کرده و کمک‌های نظامی غرب را برای مقابله با تهدیدات مسکو افزایش داده است. همچنین، جنگ رسانه‌ای و تبلیغاتی که دولت اوکراین علیه روسیه به راه انداخته، به پیچیدگی اوضاع افزوده است.
نقش کشورهای غربی در این درگیری نیز غیرقابل‌انکار است. آمریکا و اتحادیه اروپا با اعمال تحریم‌های اقتصادی گسترده علیه روسیه، این کشور را تحت فشار شدید قرار داده‌اند. از سوی دیگر، ارسال تجهیزات نظامی و کمک‌های مالی به اوکراین، این جنگ را طولانی‌تر کرده و به نوعی به تشدید درگیری‌ها کمک کرده است. در این میان، بسیاری بر این باورند که جنگ اوکراین نه‌تنها یک درگیری منطقه‌ای، بلکه بخشی از یک رقابت بزرگ‌تر بین روسیه و غرب است.
با همه این تحلیل‌ها، پرسش اصلی همچنان پابرجاست: پوتین یا زلنسکی، کدام‌یک مقصر اصلی این جنگ است؟ پاسخ به این سوال همچنان محل بحث و اختلاف نظرهای گسترده‌ای است و هر طرف دلایل و استدلال‌های خود را مطرح می‌کند. برای بررسی دقیق‌تر این موضوع و شنیدن تحلیل‌های جامع‌تر، به پادکست گوش دهید. در این پادکست، ابعاد مختلف این بحران را بررسی کرده و دیدگاه‌های گوناگون را مطرح کرده‌ایم.
