🛩 پیش‌زمینه‌ای بر F-47 و نقش X-36 در طراحی‌های نوین
هواپیمای آزمایشی بدون دم X-36 یکی از پروژه‌هایی بود که احتمالاً نقش مهمی در شکل‌گیری جنگنده پنهان‌کار نسل ششم نیروی هوایی ایالات متحده، با نام F-47، ایفا کرده است. پس از معرفی بوئینگ به‌عنوان سازنده این جنگنده‌ی سرنشین‌دار، گمانه‌زنی‌ها درباره طراحی نهایی F-47 افزایش یافت. با توجه به تصاویر بسیار محدودی که از آن منتشر شده، همچنان سؤالات زیادی بی‌پاسخ مانده است. با این حال، می‌توان شباهت‌هایی میان طراحی F-47 و برخی مفاهیم پیشین، به‌ویژه در زمینه طراحی بدون دم، یافت.
یکی از نمونه‌هایی که پس از معرفی F-47 مورد توجه قرار گرفت، پروژه آزمایشی X-36 از واحد Phantom Works شرکت بوئینگ است. طراحی کلی بدنه F-47 شباهت‌هایی (هرچند محدود) با پهپاد رزمی X-45 و همچنین پروژه محرمانه Bird of Prey دارد. همچنین می‌توان برخی عناصر طراحی F-47 را در مفاهیم ارائه‌شده توسط بوئینگ در اواسط دهه ۱۹۹۰ برای ناسا، در قالب پروژه‌ای با محوریت بررسی تأثیر چابکی در طراحی مفهومی جنگنده، مشاهده کرد.
📏 مشخصات فنی و جزئیات عملکردی X-36
X-36 در واقع مدلی کوچک‌شده (در ابعاد ۲۸ درصدی) از یک جنگنده‌ی مفهومی پیشرفته بود. این نمونه به‌جای دم سنتی، از صفحات کانارد در جلو، ایلرون‌های دو بخشی روی بال‌های لامبدا شکل و موتور با قابلیت تغییر بردار رانش برای هدایت استفاده می‌کرد. با وزن تقریبی ۱,۲۵۰ پوند (با سوخت کامل)، طولی حدود ۱۹ فوت، ارتفاع ۳ فوت و دهانه‌ی بال بیش از ۱۰ فوت داشت. پیشران آن یک موتور توربوفن Williams F112 با قدرت رانش حدود ۷۰۰ پوند بود. اگرچه دو فروند X-36 ساخته شد، تنها یکی از آن‌ها پرواز کرد.
هدایت X-36 به‌صورت کنترل از راه دور انجام می‌شد. خلبانی که در ایستگاه زمینی مستقر بود، از طریق دوربینی در دماغه هواپیما و به کمک نمایشگر سربالا (HUD) و نقشه متحرک، آن را هدایت می‌کرد. این نمونه بین ماه‌های مه تا نوامبر ۱۹۹۷ در مرکز تحقیقات پروازی درایدن ناسا (امروزه با نام مرکز آرمسترانگ شناخته می‌شود) واقع در پایگاه ادواردز، ۳۱ پرواز آزمایشی انجام داد. طبق اعلام ناسا، X-36 در مجموع بیش از ۱۵ ساعت پرواز کرد و همه اهداف تعیین‌شده را محقق ساخت یا فراتر از آن‌ها رفت.
در اواخر سال ۱۹۹۸، X-36 دوباره برای دو پرواز دیگر به آسمان بازگشت. در این مرحله، نیروی هوایی آمریکا با بوئینگ قراردادی بست تا نرم‌افزار RESTORE (کنترل قابل‌تنظیم برای جنگنده‌های بدون دم) را روی آن آزمایش کند. این نرم‌افزار مبتنی بر یادگیری ماشین بود و هدف از آن، جبران آسیب‌ها یا خرابی‌های احتمالی در سطوح کنترلی هواپیما در حین پرواز بود.
👨✈️ شبیه‌سازی سرنشینی در X-36 و طراحی کابین F-47
کابین X-36، اگرچه بدون سرنشین بود، طوری طراحی شده بود که ویژگی‌های پروازی جنگنده‌های سرنشین‌دار را بازتاب دهد. در مورد F-47 نیز، طراحی کابین حبابی و نسبتاً بزرگ، نشان می‌دهد که دید گسترده‌ای برای خلبان در نظر گرفته شده است. هنوز مشخص نیست که F-47 دارای یک یا دو خلبان خواهد بود، و تصاویر رسمی منتشرشده نیز اطلاعات روشنی از ابعاد کابین ارائه نمی‌دهند. با این حال، چینش دو صندلی کنار هم، به‌ویژه در راستای نقش کنترل پهپاد که برای F-47 در چارچوب NGAD پیش‌بینی شده، یکی از گزینه‌های محتمل است.
🧩 شباهت‌های طراحی و رویکردهای مهندسی بین X-36 و F-47
یکی از آشکارترین شباهت‌های میان X-36 و F-47، استفاده از کاناردهای جلویی است؛ البته باید در نظر داشت که این ویژگی ممکن است در طراحی نهایی F-47 حذف شود. گرچه کاناردها معمولاً برای کاهش سطح مقطع راداری بهینه نیستند، اما در برخی جنگنده‌های پیشرفته استفاده از آن‌ها توجیه‌پذیر بوده است. حتی برخی مفاهیم مرتبط با NGAD که توسط بوئینگ توسعه یافته‌اند، از کانارد بهره می‌برند. همچنین، X-36 و برخی طرح‌های اولیه‌ی پروژه جنگنده تاکتیکی پیشرفته (ATF) که بعدها به F-22 ختم شد، از این ویژگی برخوردار بودند.
دماغه‌ی F-47 نیز از نظر فرم با X-36 شباهت‌هایی دارد: هر دو عریض و دارای ساختار شانه‌ای هستند. البته در F-47 این پهنا بیشتر است که احتمالاً به منظور جا دادن آرایه‌ی بزرگ راداری در دماغه طراحی شده است.
در مجموع، میان طراحی X-36 و تصاویری که تاکنون از F-47 منتشر شده، می‌توان شباهت‌های بصری جالبی مشاهده کرد. با این حال باید به این نکته توجه داشت که این تصاویر می‌توانند صرفاً رندرهای مفهومی و حتی عمدی برای گمراه‌کردن باشند. همچنین طراحی نهایی ممکن است تا زمان رونمایی رسمی، تغییرات عمده‌ای را تجربه کند.
⚙️ مزایا و چالش‌های طراحی بدون دم در نسل جدید جنگنده‌ها
طراحی بدون دم گرچه مزایایی چون کاهش سطح مقطع راداری را به همراه دارد، اما هزینه‌هایی نیز دارد؛ از جمله کاهش پایداری و چابکی هواپیما. برای جبران این نقیصه، استفاده از کانارد یا موتورهای دارای تغییر بردار رانش (و یا ترکیبی از هر دو) در طراحی F-47 محتمل به نظر می‌رسد.
نویسنده : Saman.T.R
میز نظامی زاویه دید
