بررسی تطبیقی توان زیردریایی‌های آلمان و فرانسه در حمل موشک‌های کروز
در تحلیل توانمندی‌های زیردریایی‌های آلمان و فرانسه در زمینه حمل موشک‌های کروز، ابتدا لازم است به یک تقسیم‌بندی کلی و اصولی در حوزه زیردریایی‌های نظامی اشاره شود. این شناورهای پیچیده از منظر دکترین نظامی و کارکرد راهبردی، به دو دسته عمده تقسیم می‌گردند: زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک هسته‌ای (SSBN) و زیردریایی‌های تهاجمی (SSN/SSK). هر یک از این رده‌ها، مأموریت‌ها و قابلیت‌های خاص خود را در ساختار نیروی دریایی کشورها تعریف و ایفا می‌کنند.
دسته‌بندی عملیاتی زیردریایی‌ها و تفکیک مأموریت‌ها
زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک هسته‌ای (SSBN)، اساساً به منظور استقرار و پرتاب موشک‌های بالستیک مجهز به کلاهک هسته‌ای طراحی و ساخته می‌شوند. کارکرد محوری این زیردریایی‌ها، بازدارندگی هسته‌ای و راهبردی است. آن‌ها به عنوان یک جزء حیاتی از سه‌گانه هسته‌ای (شامل موشک‌های مستقر در خشکی، بمب‌افکن‌های استراتژیک و زیردریایی‌های هسته‌ای)، تضمین‌کننده توانایی پاسخ هسته‌ای ثانویه در قبال هرگونه حمله متصور هستند. ظرفیت حمل موشک‌های بالستیک در این پلتفرم‌ها بسته به طراحی خاص هر کشور، معمولاً بین ۱۰ تا ۲۴ فروند متغیر است.
در مقابل، زیردریایی‌های تهاجمی (SSN/SSK)، برای اجرای عملیات‌های متعارف و تاکتیکی در محیط دریایی به کار گرفته می‌شوند. این زیردریایی‌ها فاقد مأموریت استقرار موشک‌های هسته‌ای بالستیک بوده و طیف وسیعی از نقش‌ها را بر عهده دارند. این وظایف شامل عملیات ضد-کشتی (ASuW)، عملیات ضد-زیردریایی (ASW)، پشتیبانی از نیروهای ویژه، جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و شناسایی (ISR)، و همچنین قابلیت حمل و پرتاب موشک‌های کروز متعارف می‌شود. نوع پیشران این زیردریایی‌ها نیز می‌تواند هسته‌ای (SSN) یا دیزل-الکتریک (SSK) باشد که مستقیماً بر برد عملیاتی، سرعت و مدت زمان ماندگاری آن‌ها در زیر آب تأثیر می‌گذارد.
توانمندی زیردریایی‌های ایالات متحده: الگویی از ظرفیت بی‌سابقه
برای ایجاد یک چارچوب مقایسه‌ای دقیق‌تر، بررسی توان زیردریایی‌های ایالات متحده آمریکا به عنوان پیشتاز در این حوزه، از اهمیت بالایی برخوردار است. ناوگان زیرسطحی ایالات متحده شامل هر دو نوع SSBN و زیردریایی‌های تهاجمی است. در این میان، زیردریایی‌های کلاس اوهایو (Ohio-class)، نقش متمایزی ایفا می‌کنند.
نسخه اولیه و اصلی این کلاس، SSBNها هستند که توانایی حمل ۲۴ موشک بالستیک هسته‌ای Trident II D5 را دارند و ستون فقرات بازدارندگی هسته‌ای دریایی آمریکا را تشکیل می‌دهند. نکته قابل توجه در این کلاس، تغییر کاربری چهار فروند از این زیردریایی‌ها در دهه ۱۹۸۰ میلادی به نسخه SSGN (Submersible Ship Guided Missile Nuclear) است. این تغییرات گسترده، منجر به قابلیت حمل استثنایی ۱۵۴ فروند موشک کروز تاماهاوک (Tomahawk) گردید. این ظرفیت، در سطح جهانی بی‌نظیر بوده و این پلتفرم‌ها را به پایگاه‌های موشکی زیرآبی با حجم آتش بسیار بالا برای مأموریت‌های متعارف تبدیل کرده است.
سایر زیردریایی‌های تهاجمی آمریکا، از جمله کلاس‌های ویرجینیا (Virginia)، سی‌وولف (Seawolf) و لس آنجلس (Los Angeles) نیز قابلیت حمل موشک‌های کروز را دارا می‌باشند. این موشک‌ها عمدتاً از نوع تاماهاوک بوده و از طریق سامانه‌های پرتاب عمودی (VLS) تعبیه شده در بدنه یا از طریق لوله‌های اژدر (torpedo tubes) شلیک می‌شوند. بسته به طراحی هر کلاس، این زیردریایی‌ها می‌توانند بین ۱۲ تا ۴۰ موشک کروز را حمل کنند. این ظرفیت، اگرچه برای مأموریت‌های تهاجمی متعارف قابل توجه است، اما در مقایسه با SSGNهای کلاس اوهایو، به‌وضوح محدودتر بوده و بیانگر تخصصی شدن هر پلتفرم برای اهداف خاص است.
قابلیت‌های زیردریایی‌های فرانسه: تمرکز بر MDCN و بازدارندگی هسته‌ای
جمهوری فرانسه، به عنوان یکی از قدرت‌های هسته‌ای و دریایی جهان، از ناوگان زیردریایی‌های پیشرفته‌ای برخوردار است. نیروی دریایی این کشور از دو رده اصلی زیردریایی‌های نظامی بهره می‌برد:
زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک هسته‌ای کلاس Le Triomphant: این زیردریایی‌ها اساس بازدارندگی هسته‌ای استراتژیک فرانسه را تشکیل می‌دهند و وظیفه انحصاری حمل و استقرار موشک‌های بالستیک هسته‌ای را بر عهده دارند.
زیردریایی‌های تهاجمی کلاس Suffren: این زیردریایی‌ها که از پیشران هسته‌ای استفاده می‌کنند، از قابلیت‌های عملیاتی بالایی برخوردارند. آن‌ها توانایی حمل موشک کروز متعارف MDCN (Missile de Croisière Naval) را دارا هستند. MDCN یک موشک کروز بومی فرانسوی با عملکردی مشابه موشک تاماهاوک است که برای هدف قرار دادن اهداف زمینی با دقت بالا طراحی شده است. این موشک‌ها از طریق لوله‌های اژدر زیردریایی پرتاب می‌شوند. ظرفیت حمل موشک MDCN در هر زیردریایی کلاس Suffren، تقریباً ۲۰ فروند تخمین زده می‌شود. این تعداد برای انجام عملیات‌های تاکتیکی و هدف قرار دادن اهداف استراتژیک محدود، مناسب و کافی ارزیابی می‌شود.
توان زیردریایی‌های بریتانیا: Astute و Trident
بریتانیا نیز به عنوان یک قدرت دریایی برجسته، دارای زیردریایی‌های تهاجمی قدرتمندی است که در چارچوب دکترین نظامی این کشور عمل می‌کنند:
زیردریایی‌های تهاجمی کلاس Astute: این زیردریایی‌های هسته‌ای، در زمره پیشرفته‌ترین زیردریایی‌های تهاجمی جهان قرار می‌گیرند و قابلیت حمل موشک کروز تاماهاوک را دارند. ظرفیت عملیاتی آن‌ها برای حمل موشک‌های کروز تاماهاوک معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ فروند تخمین زده می‌شود. آن‌ها برای انجام عملیات‌های تهاجمی دوربرد و پشتیبانی از نیروهای زمینی، طراحی و بهینه‌سازی شده‌اند.
زیردریایی‌های کلاس Vanguard: این‌ها SSBNهای نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا هستند که وظیفه حمل موشک‌های بالستیک هسته‌ای Trident را بر عهده دارند و ستون فقرات بازدارندگی هسته‌ای پادشاهی متحده را تشکیل می‌دهند.
وضعیت زیردریایی‌های آلمان: تمرکز بر آب‌های ساحلی و غیاب موشک کروز
در مقایسه با توانمندی‌های فرانسه و بریتانیا، وضعیت زیرسطحی آلمان روایتی کاملاً متفاوت را به نمایش می‌گذارد. آلمان، برخلاف دو کشور پیشین، فاقد هرگونه زیردریایی با پیشران هسته‌ای است و صرفاً به زیردریایی‌های دیزل-الکتریک متکی است. زیردریایی‌های اصلی نیروی دریایی آلمان، کلاس Type 212 هستند.
این زیردریایی‌ها به طور خاص برای نبردهای کلاسیک در آب‌های نزدیک به ساحل، محیط‌های کم‌عمق و عملیات‌های دفاعی منطقه‌ای طراحی شده‌اند. آن‌ها از فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر سیستم پیشران مستقل از هوا (AIP) بهره می‌برند که به آن‌ها امکان می‌دهد برای مدت زمان طولانی‌تری بدون نیاز به بالا آمدن برای شارژ باتری، در زیر آب باقی بمانند و امضای صوتی بسیار پایینی داشته باشند. با این حال، نکته حائز اهمیت این است که زیردریایی‌های آلمانی کلاس Type 212 توان حمل موشک کروز را ندارند. تسلیحات اصلی این زیردریایی‌ها عمدتاً محدود به اژدرهای سنگین‌وزن و مین‌های دریایی است که برای عملیات‌های ضد-کشتی و ضد-زیردریایی در محیط‌های خاص طراحی شده‌اند. در نتیجه، آلمان عملاً از قدرت شلیک موشک کروز از پلتفرم زیرسطحی بی‌بهره است و این قابلیت در دکترین نظامی دریایی این کشور تعریف نشده است.
موشک‌های کروز متعارف مانند تاماهاوک، هارپون (که عمدتاً برای اهداف ضد کشتی به کار می‌رود) یا MDCN صرفاً توسط زیردریایی‌های تهاجمی حمل و شلیک می‌شوند و فاقد کلاهک هسته‌ای هستند. ظرفیت حمل این نوع تسلیحات در اکثر زیردریایی‌های تهاجمی جهان، بسته به طراحی و مأموریت محوله، بین ۱۰ تا ۳۰ فروند متغیر است. حتی پیشرفته‌ترین زیردریایی‌های تهاجمی ایالات متحده (به‌جز چهار فروند SSGN بازطراحی‌شده کلاس اوهایو)، حداکثر ظرفیت حمل حدود ۴۰ موشک کروز را دارند.
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، تنها استثنای چشمگیر در این قاعده، چهار فروند زیردریایی SSGN کلاس اوهایو در ایالات متحده هستند که می‌توانند ۱۵۴ موشک تاماهاوک را حمل کنند. این زیردریایی‌ها در اصل برای مأموریت‌های بازدارندگی هسته‌ای ساخته شده بودند، اما پس از بازسازی‌های گسترده در دهه ۱۹۸۰ میلادی، به حامل‌های موشک کروز متعارف با ظرفیت بی‌نظیر تبدیل شدند.
بر اساس این تحلیل تطبیقی، چنین ظرفیت عظیم و منحصربه‌فردی برای حمل موشک‌های کروز تنها در اختیار ایالات متحده قرار دارد. در میان سایر کشورها، از جمله فرانسه، بریتانیا و به‌ویژه آلمان، هیچ نمونه‌ای از زیردریایی تهاجمی که توان حمل بیش از ۳۰ موشک کروز متعارف را داشته باشد، وجود ندارد (لازم به ذکر است که زیردریایی‌های بالستیک هسته‌ای، مأموریت و تسلیحات کاملاً متفاوتی را دارا می‌باشند و در این بحث طبقه‌بندی نمی‌شوند). بنابراین، سطح توانمندی زیردریایی‌های تهاجمی در فرانسه و بریتانیا در زمینه حمل موشک کروز، محدودتر بوده و آلمان نیز اساساً از این نوع قابلیت در زیردریایی‌های خود محروم است و پلتفرم‌های زیرسطحی این کشور برای نقش‌های دیگری طراحی شده‌اند.
سوالاتی که در این مقاله به آن پاسخ داده شد
تفاوت اصلی میان زیردریایی‌های SSBN و SSK/SSN در چیست و هر کدام چه مأموریت‌های محوری را بر عهده دارند؟
تفاوت اصلی میان این دو نوع زیردریایی در مأموریت و تسلیحات محوری آن‌ها نهفته است. زیردریایی‌های SSBN (زیردریایی‌های حامل موشک‌های بالستیک هسته‌ای) به‌طور خاص برای حمل و پرتاب موشک‌های بالستیک مجهز به کلاهک هسته‌ای طراحی شده‌اند و کارکرد اصلی آن‌ها بازدارندگی هسته‌ای و راهبردی است. در مقابل، زیردریایی‌های تهاجمی (SSK/SSN) برای اجرای عملیات‌های متعارف و تاکتیکی دریایی به کار می‌روند. این زیردریایی‌ها فاقد مأموریت حمل موشک‌های هسته‌ای بالستیک هستند و نقش‌هایی چون عملیات ضد-کشتی، ضد-زیردریایی، پشتیبانی از نیروهای ویژه، جمع‌آوری اطلاعات و حمل و پرتاب موشک‌های کروز متعارف را بر عهده دارند. تفاوت SSN (هسته‌ای) و SSK (دیزل-الکتریک) در نوع پیشران آن‌هاست که بر برد عملیاتی و مدت زمان ماندگاری آن‌ها در زیر آب تأثیر می‌گذارد.
زیردریایی‌های کلاس اوهایو در ایالات متحده چه ویژگی منحصر به فردی در زمینه حمل موشک‌های کروز دارند و چگونه به این قابلیت دست یافته‌اند؟
زیردریایی‌های کلاس اوهایو آمریکا دارای یک ویژگی منحصر به فرد و بی‌سابقه در جهان در زمینه حمل موشک‌های کروز هستند. این قابلیت از طریق بازطراحی و تغییر کاربری گسترده چهار فروند از SSBNهای اولیه این کلاس در دهه ۱۹۸۰ حاصل شد که آن‌ها را به نسخه SSGN تبدیل کرد. نتیجه این تغییرات، توانایی حمل چشمگیر ۱۵۴ فروند موشک کروز تاماهاوک است. این ظرفیت، این زیردریایی‌ها را به پلتفرم‌هایی بی‌نظیر برای حمل حجم بالایی از موشک‌های کروز متعارف برای مأموریت‌های غیرهسته‌ای تبدیل کرده است.
ظرفیت حمل موشک کروز در زیردریایی‌های تهاجمی فرانسه و بریتانیا چقدر است؟ و آیا آلمان نیز از این قابلیت برخوردار است؟
زیردریایی‌های تهاجمی فرانسه، از کلاس Suffren، قابلیت حمل حدود ۲۰ فروند موشک کروز MDCN را دارند. در بریتانیا نیز، زیردریایی‌های تهاجمی کلاس Astute می‌توانند بین ۲۰ تا ۳۰ فروند موشک کروز تاماهاوک حمل کنند. اما وضعیت آلمان متفاوت است؛ این کشور فاقد هرگونه زیردریایی هسته‌ای است و زیردریایی‌های دیزل-الکتریک کلاس Type 212 این کشور توان حمل موشک کروز را ندارند. تسلیحات آن‌ها عمدتاً به اژدرهای سنگین‌وزن و مین‌های دریایی محدود می‌شود و بنابراین، آلمان عملاً از قدرت شلیک موشک کروز از پلتفرم زیرسطحی بی‌بهره است.
موشک‌های کروز متعارف توسط کدام دسته از زیردریایی‌ها حمل می‌شوند و آیا این موشک‌ها دارای کلاهک هسته‌ای هستند؟
موشک‌های کروز متعارف (مانند تاماهاوک، هارپون یا MDCN) صرفاً توسط زیردریایی‌های تهاجمی (SSN/SSK) حمل و شلیک می‌شوند. این موشک‌ها به لحاظ فنی فاقد کلاهک هسته‌ای هستند و برای اهداف متعارف (غیر هسته‌ای) به کار می‌روند. ظرفیت حمل این نوع تسلیحات در اغلب زیردریایی‌های تهاجمی جهان، بسته به طراحی و مأموریت محوله، بین ۱۰ تا ۳۰ فروند متغیر است. تنها استثنا، چهار فروند SSGN کلاس اوهایو آمریکا هستند که ظرفیت حمل ۱۵۴ فروند تاماهاوک را دارا می‌باشند.
در مقایسه جهانی، چه کشوری بیشترین ظرفیت حمل موشک کروز توسط زیردریایی را دارد و این ویژگی چگونه برجسته می‌شود؟
در مقایسه جهانی، ایالات متحده آمریکا بیشترین و بی‌سابقه‌ترین ظرفیت حمل موشک کروز توسط زیردریایی را در اختیار دارد. این ویژگی عمدتاً به دلیل وجود چهار فروند زیردریایی SSGN کلاس اوهایو است که پس از بازطراحی، توانایی حمل ۱۵۴ فروند موشک کروز تاماهاوک را کسب کرده‌اند. این ظرفیت در میان سایر کشورها، از جمله فرانسه، بریتانیا و آلمان، که زیردریایی‌های تهاجمی آن‌ها حداکثر حدود ۲۰ تا ۳۰ موشک کروز را حمل می‌کنند (و آلمان هیچ موشک کروزی حمل نمی‌کند)، به شدت برجسته و متمایز است.
نوشته شده در میز نظامی زاویه دید
برچسب ها:
