همه چیز درباره سامانه گلوله‌گذار تانک؛ از اتولودر چرخفلکی تا قدرت شلیک هوشمند

قدرت پنهان در قلب تانک‌ها: سامانه گلوله‌گذاری خودکار چیست و چگونه کار می‌کند؟

در قلب هر تانک رزمی مدرن، سیستمی حیاتی وجود دارد که نقشی کلیدی در قدرت آتش آن ایفا می‌کند؛ سامانه گلوله‌گذاری یا به‌اصطلاح رایج‌تر، اتولودر. این فناوری پیشرفته، به‌جای تکیه بر نیروی انسانی برای لود کردن گلوله‌ها، فرآیند آماده‌سازی شلیک را به‌صورت خودکار انجام می‌دهد. این موضوع نه تنها سرعت عملیات را به‌شکل چشم‌گیری افزایش می‌دهد، بلکه در طراحی بدنه، ایمنی خدمه و تعداد نفرات مورد نیاز نیز تأثیرگذار است.

دسته‌بندی تانک‌ها از نظر گلوله‌گذاری

تانک‌ها به‌طور کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند: گروه اول، آن‌هایی هستند که هنوز از لودر انسانی برای شارژ توپ استفاده می‌کنند. در این حالت، یکی از اعضای خدمه وظیفه دارد پس از هر شلیک، گلوله و خرج را به‌دست گرفته و وارد لوله توپ کند. گروه دوم، تانک‌هایی هستند که به سامانه گلوله‌گذار خودکار مجهز شده‌اند و این فرایند را با دقت بالا و بدون نیاز به دخالت انسانی انجام می‌دهند. این سامانه‌ها، با کمک اجزای الکترومکانیکی و برنامه‌ریزی دقیق، پس از هر شلیک به‌سرعت اتولودر تانک، سامانه گلوله گذار، گلوله‌گذاری خودکار تانک، توپ تانک، لودر اتوماتیک، جنگ‌افزار زرهی، سامانه شلیک، توپخانه مکانیزه مهمات را از انبار انتخاب، بارگذاری و آماده شلیک می‌کنند.

دو نوع اصلی اتولودر: چرخفلکی و زنجیری

در طراحی سامانه‌های گلوله‌گذار خودکار، دو مدل عمده وجود دارد: چرخفلکی (carousel) که بیشتر در تانک‌های شرقی مثل T-72 و T-90 به کار گرفته شده و زنجیری (belt-fed) که در طراحی تانک‌های غربی مانند لکلرک یا مدل‌هایی از آبرامز دیده می‌شود. مدل چرخفلکی با قرار دادن گلوله‌ها در محفظه‌ای دایره‌ای، آن‌ها را به موقعیت بارگذاری منتقل می‌کند، درحالی‌که مدل زنجیری از سیستم نقاله‌مانندی برای حرکت دادن مهمات بهره می‌برد.

چرا اتولودر طراحی شد؟

هدف از طراحی این سامانه پیشرفته تنها افزایش سرعت شلیک نبود. این سیستم مزایای متعددی دارد: اول، حذف لودر انسانی باعث کاهش تعداد خدمه می‌شود، که خود به کاهش حجم داخلی برجک و ارتفاع آن منجر می‌شود، و این موضوع باعث پنهان‌کاری بیشتر و کاهش سطح هدف‌گیری دشمن می‌شود. دوم، بار مهمات بیشتری می‌توان در سامانه جای داد و سوم، سرعت گلوله‌گذاری نسبت به نیروی انسانی بسیار بالاتر خواهد بود.

ویژگی‌ها و عملکرد سامانه گلوله‌گذار چرخفلکی

این سامانه که معمولاً الکترومکانیکی است، با ظرفیت حدود ۲۰ تا ۲۲ گلوله طراحی می‌شود. عملیات لود کردن شامل دو مرحله گلوله‌گذاری و خرج‌گذاری است که با سرعتی نزدیک به ۲.۵ متر بر ثانیه انجام می‌شود. در کمتر از ۸ ثانیه، سامانه گلوله بعدی را از انبار انتخاب و آماده شلیک می‌کند. زاویه گلوله‌گذاری نیز دقیقاً کنترل شده و اغلب بین ۳ تا ۴ درجه بالاتر از خط افق انجام می‌شود. تمام این عملکردها هماهنگ و دقیق، باعث می‌شود تانک بتواند با نرخ شلیک بالا، در میدان نبرد واکنش سریعی داشته باشد.

اجزای کلیدی سامانه گلوله‌گذار

سامانه اتولودر چرخفلکی شامل قطعاتی است که به‌صورت هماهنگ کار می‌کنند:

روتاری کانویر (سینی چرخان) گلوله را انتخاب و به محل بارگذاری می‌برد.

بالابر گلوله و خرج را به سمت لوله هدایت می‌کند.

سنبه (کوبه) آن‌ها را درون لوله جا می‌زند.

قفل توپ لوله را در زاویه مناسب نگه می‌دارد.

پوکه‌پران و دریچه تخلیه، بلافاصله پس از شلیک پوکه را بیرون پرتاب کرده و مسیر را برای شلیک بعدی باز می‌کنند.

در نهایت، تمام این اجزا با هماهنگی کامل و سرعت بالا، شلیک‌های پیاپی را ممکن می‌سازند.

سامانه گلوله‌گذاری خودکار، به‌ویژه نوع چرخفلکی، یکی از فناوری‌های حیاتی در نسل جدید تانک‌هاست. این سیستم نه تنها سرعت واکنش تانک را افزایش می‌دهد، بلکه در طراحی بدنه، ایمنی خدمه و افزایش قدرت آتش نیز نقشی حیاتی دارد. بدون چنین سامانه‌هایی، تصور نبردهای امروزی با تانک‌های سنگین و پرتوان غیرممکن خواهد بود.

نویسنده: آتیلا

میز نظامی زاویه دید